Çimento sektörü, aşındırıcı ve tozlu malzemelerle çalışılan zorlu bir endüstridir. Bu nedenle, kullanılan vanaların dayanıklı, güvenilir ve yüksek performanslı olması büyük önem taşır. Çimento sektöründe yaygın olarak kullanılan vana tipleri şunlardır:
Kullanım Alanları: Genellikle akışı tamamen açıp kapamak için kullanılırlar. Çimento, klinker, kömür gibi katı ve aşındırıcı malzemelerin iletiminde tercih edilirler.
Özellikleri: Tam açık konumda akışa minimum direnç gösterirler, bu da basınç düşüşünü azaltır. Ancak, kısmi açık konumlarda kullanıma uygun değillerdir çünkü disk ve yatak aşınmaya daha fazla maruz kalır. Özellikle bıçaklı sürgülü vanalar (knife gate valves), katı partiküllerin kesilerek akışın sağlanması veya durdurulması gereken uygulamalarda çok etkilidir. Aşınmaya karşı özel malzemelerden üretilmiş olmaları önemlidir.
Kullanım Alanları: Akışın kontrolü, tamamen açma/kapama ve hatta kısmi akış kontrolü için geniş bir kullanım alanına sahiptirler. Özellikle büyük çaplı boru hatlarında ve çimento, kül, toz gibi aşındırıcı ortamların kontrolünde sıkça kullanılırlar.
Özellikleri: Hafif, kompakt ve kolay monte edilebilir olmaları avantajlıdır. Disk, mil etrafında dönerek akışı kontrol eder. Paslanmaz çelik kelebek vanalar, aşındırıcı ve korozif akışkanların kontrolünde yüksek direnç gösterir. EPDM, NBR, PTFE (Teflon) gibi farklı conta malzemeleri, akışkanın sıcaklığına ve özelliğine göre seçilir.
Kullanım Alanları: Özellikle aşındırıcı, çamurlu, granüler veya viskoz akışkanların kontrolünde idealdirler. Çimento bulamaçları, beton, çakıl, kum gibi malzemelerin taşınmasında ve düzenlenmesinde kullanılırlar.
Özellikleri: Vana içindeki esnek bir manşetin dışarıdan sıkıştırılmasıyla akışı kontrol ederler. Bu sayede, akışkan vana gövdesiyle doğrudan temas etmez, bu da aşınmayı ve tıkanmayı minimize eder. Ölü hacimsiz yapıları sayesinde, beton veya çimento gibi malzemelerin vanada birikmesini engeller. Doğal kauçuk gibi aşınmaya dayanıklı malzemelerden yapılmış manşetler kullanılır.
Kullanım Alanları: Çimento silolarından havalı bantlar aracılığıyla silobas yükleme körüklerine, big bag dolum, çuval dolum, paketleme makinelerine veya tartım ünitelerine malzeme iletiminde yaygın olarak kullanılırlar.
Özellikleri: Genellikle çimento ve benzeri toz ürünlerin hassas dozajlanması ve akışının kontrolü için özel olarak tasarlanmıştır.
Dozier vanalar, özellikle toz ve tanecikli dökme malzemelerin akış kontrolünü sağlamak için çimento sektöründe kritik bir rol oynar. Bu vanalar, malzemenin belirli bir hızda veya belirli bir miktarda akışını ayarlamak, hızlıca durdurmak veya kontrollü bir şekilde boşaltmak amacıyla kullanılır.
Dozier vanalar, iç yapılarında genellikle bir tambur veya klape mekanizması bulundurur. Bu mekanizma, malzemenin akış kesitini ayarlayarak debiyi kontrol eder.
Toz ve Tanecikli Malzemeler İçin Tasarım: Çimento, klinker, kül, kalsit, kömür tozu, alçı, mermer tozu gibi aşındırıcı ve tozlu malzemelerin taşınmasına uygun olarak tasarlanmışlardır.
Akış Kontrolü: Malzemenin akış hızını pnömatik veya elektrikli aktüatörler ve pozisyonerler aracılığıyla istenilen oranda ayarlayabilirler. Bu, özellikle hassas dozajlama gerektiren (örn. paketleme veya tartım ünitelerine besleme) uygulamalarda önemlidir.
Tam Açık Konumda Engelleme Yok: Tam açık konumda malzeme akışına neredeyse hiç engel olmazlar, bu da basınç kaybını minimize eder ve akışın kesintisiz devam etmesini sağlar.
Malzeme Akışı Sırasında Çalışabilme: Malzeme akışı devam ederken de pozisyonları değiştirilebilir, bu da üretim duruşlarını en aza indirir.
Dayanıklı Yapı: Genellikle çelik döküm, pik döküm veya alüminyum döküm gibi sağlam malzemelerden üretilirler ve aşınmaya karşı özel kaplamalar veya tasarımlar içerebilirler.
Otomasyon Entegrasyonu: PLC-SCADA sistemleri ile entegre edilebilirler. Geri besleme sinyalleri (örn. 4-20mA) ile konum kontrolü sağlanabilir.
Dozier vanalar, çimento ve benzeri tozlu endüstrilerde çeşitli kritik noktalarda kullanılır:
Silo ve Bunker Çıkışları: Çimento veya diğer dökme malzemelerin silolardan havalı bantlara veya diğer taşıma sistemlerine beslenmesinde, akışın kontrollü bir şekilde başlatılması ve durdurulması için kullanılırlar.
Silobas Yükleme Körükleri: Silobaslara çimento veya toz yüklenirken, malzemenin akış hızını düzenleyerek dolumun verimli ve güvenli bir şekilde yapılmasını sağlarlar.
Big Bag ve Çuval Dolum Sistemleri: Büyük torbalara (big bag) veya küçük çuvallara toz ürünlerin doldurulması sırasında, hassas dozajlama ve dolum hızının ayarlanmasında kilit rol oynarlar.
Paketleme Makineleri Besleme: Çimento paketleme hatlarında, paketleme makinelerine malzemenin düzenli ve kontrol edilebilir bir akışla beslenmesini sağlarlar.
Tartım Üniteleri: Malzemelerin kantarlara veya tartım haznelerine hassas bir şekilde dozajlanmasında kullanılırlar. Bu, karışım oranlarının doğru olmasını garantiler.
Mikser Dolum Besleme Sistemleri: Karışım proseslerinde, mikserlere farklı malzemelerin belirli oranlarda eklenmesinde kullanılırlar.
Havalı Bant Sistemleri: Havalı bantlar üzerinde malzemenin iletimini kontrol etmek ve gerektiğinde akışı yönlendirmek için konumlandırılırlar.
Dozier vanalar, iç tambur veya klape yapısına ve tahrik sistemine göre farklı tiplerde olabilir:
V-Tambur Dozier Vanalar: Genellikle "V" şeklinde bir kesite sahip tambur mekanizması ile akışı kontrol ederler. Bu yapı, malzemenin daha kontrollü ve hassas bir şekilde akmasını sağlar. Özellikle dozajlama uygulamalarında tercih edilebilirler.
Düz Klape Tipi Dozier Vanalar: Daha basit bir klape mekanizması ile akışı açıp kapatma veya kaba akış kontrolü için kullanılabilirler.
Pnömatik Tahrikli Dozier Vanalar: Hava basıncıyla çalışan silindirler veya aktüatörler aracılığıyla hareket ederler. Hızlı açma-kapama ve hassas konum kontrolü sağlarlar. Özellikle otomasyon sistemlerinde yaygın olarak kullanılırlar. (Örn: Kinetrol ve ROTORK marka aktüatör ve pozisyoner kullanılan tipler).
Motor Redüktörlü (Elektrikli) Tahrikli Dozier Vanalar: Elektrik motorları ve redüktörler aracılığıyla çalışırlar. Daha yavaş ve hassas hareket kontrolü sağlayabilirler. Uzun süreli ve sabit pozisyonlandırma gerektiren uygulamalarda tercih edilebilirler.
Dozier vanalar, çimento fabrikalarında toz ve granül halindeki malzemelerin doğru ve güvenli bir şekilde yönetilmesi için vazgeçilmez ekipmanlardır. Üreticiler, spesifik proses gereksinimlerine göre farklı tambur tipleri, tahrik sistemleri ve malzeme dayanıklılığına sahip çeşitli dozier vana modelleri sunarlar.
Kullanım Alanları: Genellikle toz toplama sistemlerinde, filtre torbalarının temizlenmesi için basınçlı hava darbeleri (şoklamalar) göndermek amacıyla kullanılırlar.
Özellikleri: Çok kısa sürede yüksek bir hava darbesi oluşturarak filtre torbalarındaki tozların düşmesini sağlarlar. Özellikle çimento fabrikalarındaki baca gazı filtreleri gibi yerlerde kritik öneme sahiptirler.
Çimento sektöründe vana seçimi yapılırken şu faktörler göz önünde bulundurulmalıdır:
Akışkanın Özellikleri: Akışkanın türü (sıvı, gaz, katı partikül içeren), aşındırıcılığı, korozifliği, viskozitesi ve sıcaklığı.
Basınç ve Debi Gereksinimleri: Sistemin maksimum ve minimum çalışma basınçları ve akış debisi.
Kontrol Tipi: Manuel, pnömatik, hidrolik veya elektrik aktüatörlü kontrol ihtiyacı.
Bağlantı Şekli: Flanşlı, dişli, kaynaklı veya wafer tipi bağlantı.
Malzeme Seçimi: Akışkanla temas eden parçaların (gövde, disk, conta) aşınmaya ve korozyona dayanıklı malzemelerden (paslanmaz çelik, özel alaşımlar, kauçuk kaplamalar vb.) yapılmış olması.
Çalışma Sıklığı: Vananın ne sıklıkla açılıp kapanacağı.
Montaj Alanı ve Ağırlık: Vananın boyutu ve ağırlığının tesisat yapısına uygunluğu.
Bu vana tipleri, çimento üretim sürecinin farklı aşamalarında (ham madde hazırlama, klinker üretimi, çimento öğütme, depolama ve sevkiyat) kritik roller oynar. Doğru vana seçimi, tesisin verimli, güvenli ve uzun ömürlü çalışması için temel bir gerekliliktir.